Voor bedrijven zijn er steeds meer duurzaamheidscriteria. Wachten ondernemers daarop of zetten ze liever zelfde schouders eronder? Han Leemhuis: “Er is een hele groep koplopers die van nature duurzaamheid al in de genen hebben. De laatste jaren ontstaat er maatschappelijk bewustzijn en komt er, ook vanuit Europa, steeds meer regelgeving. De druk om duurzaam te ondernemen wordt groter, ook vaak vanuit de keten enstakeholders. Je ziet de omslag ontstaan. Voor veel mkb-ondernemingen, die in de waan van de dag met hun voortbestaan bezig zijn, staat het thema echter nog wel wat lager op de agenda.”

Koplopers
Hightech kan bijdragen aan duurzaamheid als sleuteltechnologie. Robbert Jan Kooij: “Oost NL jaagt innovatie aan op hightech-gebied, zoals chips die werken op lichtsnelheid en geavanceerde materialen. Daarbij zetten we samenwerkingsverbanden op in het(regionale) ecosysteem. Onze investeringsafdeling investeert in chips- en materialen- bedrijven (bijvoorbeeld LioniX/Flexiramics) en verstrekt financieringaan hightech engineering bedrijven (bijvoorbeeld Boessenkool/Demcon), die op hun beurt werken aan duurzame oplossingen. Er zijn verschillende instrumenten voorde vroege fase en voor R&D-samenwerking. Maar juist in de scale-up fase is er grote behoefte aan (private) funding. Want we willen hightech én duurzaam.”

Struggle
Ook Robin Geerdink ziet hoe complex veranderingen voor een grote groep kunnen zijn. “Duurzaam ondernemen is een heel breed begrip. Rabobank is een transitiebank met veel klanten, voor een grote middengroep is het echt een struggle.” Verduurzamen is niet altijd ingewikkeld volgens Robin. “Neem bijvoorbeeld het plan van Twente Milieu om eenkringloopwinkel voor de vuilstort te realiseren. Dat is simpel, maar leidt tot veel meer hergebruik in plaats van afvalstromen. Of OneThird uit Enschede die met een app houdbaarheid van versproducten vaststelt. Op basis daarvan wordt besloten welke producten in de Nederlandse schappen komen en welke op export gaan of nog op export kunnen. Duurzaamheid betekent niet altijd hightech of chiptech.”

Verduurzamen werkt het best als het vanuit intrinsieke motivatie komt. Robin: “Als een ondernemer geïnspireerd raakt, geeft dat altijd nieuwe energie.” Rianne Doeschot: “Dat is mooier dan wanneer er overheidsregels worden opgelegd. Ondernemers zijn vaak ondernemend genoeg om zich aan te passen op maatregelen.”

Goedevoedingsbodem
Het is essentieel om aan de volgende generaties te denken bij het vinden van financiering. Robbert Jan:“ Wij werken vanuit een ecosysteembenadering. Samen met onze partners werken weaan een gezonde voedingsbodem voor innovatieve ondernemers met hun oplossing voor maatschappelijke uitdagingen binnen voeding, gezondheid en energie. Uit deze ontwikkelde projecten en programma’s komen investeerbare cases. Businesscases worden beoordeeld op financiële factoren én op maatschappelijke impact.”

En precies daar wringt het af en toe. Want hoe mooi de idealen ook, een verdienmodel moet er wel zijn. Rianne: “Een ondernemer zal zich altijd afvragen hoeveel duurzame maatregelendrukken op de winstgevendheid. Oftewel: het ongemak in de boardroom.” Wat kost iets? En wat levert het uiteindelijk op? Dat is soms een kwestie van een lange adem. Robin: “Een ondernemer beweegt soms pas als hij de pijn voelt. Neem nu bijvoorbeeld stijgende gas- en energieprijzen. Die zorgen ervoor dat ondernemers in de food- en industriesector sneller moeten acteren dan in handel of dienstverlening.”

De mensen
Als het vinden van goede mensen een hele uitdaging is, kan duurzaamheid helpen. Jongere generaties waarderen het als een werkgever oog heeft voor de wereld. Je moet stappen maken om talent aan te trekken en aan je te binden. Han: “Doe dat vooral door experts in te schakelen. Er is op het gebied van duurzaamheid in deze regio zoveel mogelijk, dat kunnen experts voor je onderzoeken. Wij hebben bij Wadinko WMKB opgericht. Hier is veel kennis op het thema duurzaamheid gebundeld. Vaak is bewustwording op duurzaamheid al heel behulpzaam en kan op specifieke thema’s doorverwezen worden.”

Maakregio
Robbert Jan sluit zich daarbij aan:“ Kennisinstellingen, gemeenten en provincies kunnen helpen bij het realiseren van plannen van ondernemers. Soms is het slechts een kwestie van weten wat er allemaal speelt. Soms kan bedrijf X een zijstroom van bedrijf Y weer gebruiken als ingangsmateriaal. Dan brengen we partijen graag bij elkaar in een project. Twente is een regio met een sterke maakindustrie. Het is mooi dat we voor elke fase van maakbedrijven instrumenten bieden, voor de vroegste fase bijvoorbeeldeen Rabobank, Wadinko en Oost NL. Ook andere private partijen vullen elkaar daarbij goed aan." Robin: “Klopt en dat maakt deze regio heel sterk. Daarom zou ik willen zeggen: durf bij elkaar in de keuken te kijken als ondernemers. Vroeger was dat not done, toen was iedereen vooral bang dat concurrenten er met ideeën vandoor gingen. Maar je kunt elkaar juist vooruit helpen, dan blijven we ook in de toekomst die duurzame maakregio. ”Han sluit af: “Heb inderdaad vertrouwen, in elkaar en in de toekomst. Bij Wadinko gaaninvesteringen vaak op vertrouwen. Ik zou het ondernemers gunnen om wat meer loste komen van de waan van de dag. Uiteindelijk geeft een duurzaam verdienmodellangetermijnperspectief.