Van de bestuursvoorzitter is binnen het ziekenhuis bekend dat hij erg betrokken is bij het onderwerp. “Maar ik heb duidelijk aangegeven dat ik er inhoudelijk weinig over kan zeggen, dus ideeën van de werkvloer zijn zeer welkom. Als ziekenhuis streven we elke dag naar het leveren van de beste zorg aan onze patiënten. Daarvoor zijn vitale medewerkers nodig. Maar we willen meer: een duurzame zorgsector waarin gelijke kansen gelden en waar iedereen vrij is om zichzelf te zijn.”

‍Paradox
‍
‍De zorgsector maakt mensen beter, helpt ziekten te voorkomen en biedt mensen een goede kwaliteit van leven. Ook is de zorgsector in Nederland verantwoordelijk voor ongeveer 7% van de nationale CO₂-uitstoot. Daarnaast is 4% van het afval en 13% van het grondstoffengebruik (metalen en mineralen) toe te schrijven aan de zorg. Met
het leveren van zorg draagt de sector dus bij aan de klimaatcrisis en milieucrisis en zo je wilt: een toenemende zorgvraag. “Deze paradox willen wij doorbreken.” Duurzame zorg dus: “Dat betekent ‘groene- en klimaatneutrale zorg’ met minimale uitstoot van broeikasgassen en impact op de leefomgeving.” Daarvoor is een zogeheten ‘Green Deal’ afgesproken. Eind 2022 tekenden 150 organisaties vanuit de zorg en het bedrijfsleven de Green Deal Duurzame Zorg. “De zorgsector zet in op de gezondheid van patiënten en cliënten, zowel thuis als in en rondom de eigen zorglocatie. Ook zet het in op de gezondheid van eigen medewerkers. Het gaat om het voorkomen van ziekte, creëren van een gezonde omgeving en bevorderen van een gezonde levensstijl. Dit zorgt voor meer gezonde levensjaren en een afname van het zorggebruik,” aldus Den Boon.

‍

Gepast voorschrijven

Het gebruik van medicijnen kan noodzakelijk zijn, maar medicijnresten belanden soms in het grond- en opper­vlaktewater. Dat komt onder meer door medicijnresten in urine en ontlasting en doordat ongebruikte medicijnen door de gootsteen worden weggespoeld. “Dus moet er meer aandacht komen voor het gepast voorschrijven en verstrekken van noodzakelijke medicijnen. En het bevorderen van juist gebruik door de patiënt.” Wegspoelen via het riool is helemaal uit den boze.

Dus ligt het accent op het ontwikkelen van maatregelen om verspilling van medicijnen tegen te gaan bij het MST. Door meer aandacht op gezonde, gevarieerde, meer plantaardige en duurzame voeding voor cliënten, patiënten en mede­werkers. “Het is noodzakelijk dat alle professionals in de zorg geïnformeerd zijn over de relatie tussen menselijk handelen, klimaatverandering, milieuvervuiling en gezondheid. Van bestuurder tot facilitair ondersteuner,” aldus Den Boon.

‍

Klimaatneutraal‍

MST heeft zich gecommitteerd om de uitstoot van CO₂ fors te verminderen. In 2050 (zo is te lezen in het akkoord) moet het klimaatneutraal zijn: “Door het verduurzamen van, onder meer gebouwen, energie en vervoer, hebben zorg­organisaties invloed op het verminderen van CO₂-uitstoot. Dit is in lijn met het Klimaat- en Energieakkoord.” Het gaat om reductie op sectorniveau voor vastgoed, bij inkoop van energie en vervoersmiddelen. De zorgsector verbruikt veel materialen, hulp- en beschermingsmiddelen en grond­stoffen. Grondstoffen zijn schaars. “Daarom is hergebruik en minder gebruik van grondstoffen en materialen in de zorg nodig. We hebben bijvoorbeeld de ambitie dat in 2026 tenminste 20% van de (medische) hulpmiddelen herbruikbaar moet zijn. Duurzaam en circulair inkopen moet het uitgangspunt zijn van het inkoopbeleid van materialen, medische hulpmiddelen en voeding.”

‍

Laurens van Houte is afdelingsmanager OK. ”Duurzaamheid in de zorgsector staat nog in de kinderschoenen. De OK is, naar schatting, verantwoordelijk voor 40% van onze totale MST-footprint. Daar moeten wij onze verantwoordelijkheid voor nemen. Er zijn ontzettend veel mogelijkheden, we mogen niet stilzitten.”Laurens is een betrokken manager die, als hij het nodig vindt, ook met mensen buiten MST (zoals de gemeente of Saxion) overlegt. “Ik heb ruim 25 jaar OK-ervaring, maar ik leer nog elke dag bij. Het benutten van elkaars mogelijkheden en het samenbrengen en gebruik maken van het vele talent dat overal om me heen rondloopt, geeft mij energie.”

‍

“We wilden de operatiekamer van de toekomst maken bij een geplande verbouwing. Daarbij kwam natuurlijk ook duurzaamheid om de hoek kijken. Daar heb ik mij op gestort, eigenlijk uit verbazing dat er nog heel weinig antwoorden waren op duurzame vraagstukken.”

‍

MST laat ook mensen van buiten de organisatie meekijken en meedenken. Studenten van Saxion hebben bijvoorbeeld onderzocht hoe minder incontinentiemateriaal te gebruiken. Andere onderzoeken van de studenten waren gericht op voedselverspilling en afvalscheiding. “In de zorg, en zeker ook in een OK, zijn medische hulpmiddelen die we maar één keer gebruiken geen uitzondering.”

‍

Afvoerputjes

Van Houte heeft zich ook druk gemaakt over de afvoerputjes in de operatiekamers, waar vloeistof kan weglopen rechtstreeks in het riool. “Bij sommige operaties worden geen schadelijke stoffen gebruikt en kunnen de vloeistoffen veilig het riool in lopen. Maar als de operatie plaatsvindt in een OK zonder putje wordt het vocht opgevangen in plastic zuigzakken. Dan is het opeens medisch afval en moet het met zogeheten plastic SZA-vaten (speciaal ziekenhuisafval) worden afgevoerd naar Dordrecht, waar al het medische afval in Nederland wordt verbrand.” Deze werkwijze is afgestemd met Waterschap Vechtstromen en de opgedane kennis is verder gedeeld binnen MST,
maar ook met andere ziekenhuizen zoals UMCU, Radboud, ZGT en DZ. Biologisch afbreken is veel duurzamer dan thermisch vernietigen in Dordrecht, scheelt erg veel
CO₂, maar ook kosten.

‍

Import

Van Houte trekt een vergelijking met het betrekkelijk kleine Twentse dorp waar hij woont. “Ik ben soms verbaasd hoe je met een diverse groep mensen iets voor elkaar kan krijgen. Iedereen heeft wat bij te dragen als je maar hetzelfde doel voor ogen hebt en elkaar respecteert en waardeert. Datzelfde ervaar ik in het ziekenhuis. Iedereen kan iets bijdragen, het maakt niet uit wat je achtergrond is. Ik heb bijvoorbeeld met een aantal collega’s de verlichting vervangen in operatiekamers. Eerst hebben we een offerte aangevraagd via de normale route, maar de installatiekosten waren zó hoog dat het financieel wat lastig te verantwoorden werd. Dan is het gewoon een kwestie van dóen – ik ben er trots op dat we in een ziekenhuis werken waar mensen zich samen inzetten.”

“Momenteel zitten we in de proeffase waarbij plastic verpakkingsmateriaal versnipperd wordt. We onderzoeken samen, met onder meer Saxion, of deze snippers gebruikt kunnen worden voor onze 3D-printer. Als we straks onze 3D-technologie kunnen inzetten met gerecyclede materialen vanuit de OK, dat is toch gaaf.”  

‍