Als kleine jongen had Jan maar één droom: profvoetballer worden. Die droom kwam uit. Zestien jaar lang stond hij als middenvelder op het heilige gras. In de Eredivisie speelde hij voor onder meer FC Twente en Ajax. Met Ajax behaalde hij het landskampioenschap en de beker. “Het landskampioenschap was het hoogtepunt van mijn voetbalcarrière,” vertelt Jan. “Daar kwam qua samen­werking alles samen. Bij voetbal denk je al snel aan doelpunten scoren, maar mijn specialiteit was juist de bal veroveren van de tegenstander en doorspelen naar een teamlid. Dat is het mooie van voetbal, je bent onderdeel van een team. Ieder team bestaat uit specialisten die complementair aan elkaar moeten worden. De een is goed in structuur aanbrengen, de ander is juist weer creatief en durft uit de box te denken. Dat is zo met voetbal, in het bedrijfsleven is het niet anders.”

‍

Gefascineerd door teamdynamiek

In 2003 stopte Jan als profvoetballer, maar zijn geliefde sport speelt nog steeds een belangrijke rol in zijn leven. Zo is hij voetbalanalist bij Ziggo Sport en was hij tot begin dit jaar interim algemeen-directeur van AFC Ajax. In de afgelopen jaren vervulde Jan overigens meerdere leidinggevende functies, bij onder meer FC Twente en het internationale sportmarketingbedrijf SPORTFIVE. Op de vraag waarom hij uiteindelijk eigen ondernemer is geworden en zich met Be Robin gespecialiseerd heeft in teamontwikkeling, antwoordt Jan: “De grote vraag als voetballer is: Wat ga je doen als je stopt met voetbal? Deze vraag hield mij tijdens mijn profvoetbaltijd al bezig. Ik keek verder dan het voetballen. Zo vond ik de dynamiek binnen een team fascinerend. Hoe kan het toch dat toppers niet het maximale rendement uit hun gezamenlijke kwaliteiten halen? En andersom; hoe kan het dat middelmaat boven zichzelf uitstijgt en tot ongekende prestaties komt? Na mijn leidinggevende functies wilde ik me echt toeleggen op het ontwikkelen van leiderschap en samenwerking.” Het was Hein Heijen, expert op het gebied van neuromarketing, die Jan het laatste zetje gaf om zich te specialiseren in teamontwikkeling en trainingen te gaan geven. “Hein heeft mij geleerd om in te kunnen schatten welke processen er in mijn hoofd, maar ook in het brein van onze deelnemers, om gaat.”

‍

Worstelen

Bij Be Robin daagt Jan als coach de teams uit om zelf na te denken over waar ze goed in zijn. “Dat vinden veel mensen moeilijk. Wij leven namelijk in een calvinistisch land en dan zeg je niet snel dat je goed bent in iets. Dit is ook precies het punt waarmee veel bedrijven worstelen: inzicht krijgen in de kwaliteiten van de mensen. Maar als je dit van jezelf en van je teamleden ontdekt en ervaart, kun je elkaar veel beter helpen en weet je elkaar beter aan te vullen en te waarderen. De trainingen geven Emil en ik vaak samen. Want, om terug te komen op persoonlijke kwaliteiten, ook wij vullen elkaar goed aan, wat ons een goed team maakt. Ik ben zelf een positieve en resultaatgerichte coach die graag uitdaagt, Emils stijl is meer luisterend en doortastend. Iedere training evalueren we ook samen.
Dat zet je aan ’t denken en zorgt voor zelfreflectie.”

‍

Eén van de belangrijkste lessen

Over zelfreflectie gesproken, dit is één van de belangrijkste lessen die Jan in zijn voetbalcarrière heeft geleerd. “Als voetballer word je maar al te vaak een spiegel voorgehouden, hetzij door de trainer, hetzij door de pers. Niet altijd terecht, maar het zet je wel aan het denken. Ik heb mezelf toen geleerd: ‘Wat vind ik nu zelf van al die kritiek?’ Door hierbij stil te staan, geef je jezelf de kans goed naar je eigen handelen te kijken en te bepalen of je tevreden bent met de manier waarop je met bepaalde situaties om bent gegaan. Waar ik mij destijds ook in verdiept heb en wat ik nu in praktijk breng bij Be Robin, is de vraag: ‘Wat houdt teamsamenwerking precies in?’ Termen als ‘het loopt lekker’ en ‘we kunnen goed samenwerken’, waar ligt dat dan aan? Aan welk gedrags­knopje moet je draaien? Van jezelf, van je trainer, je manager, je collega?”

‍

Ego’s

Een andere parallel die Jan ziet tussen topsport en topteams in het bedrijfsleven, zijn ego’s die in de weg kunnen zitten. “Duidelijkheid voor en binnen een team is cruciaal. In theorie een heel makkelijk woord, maar in praktijk heel lastig. Sterker nog, dit is de grootste drempel om te komen tot een goede samenwerking. Duidelijkheid gaat onder meer over elkaar durven aanspreken, dingen uitspreken; mensen zijn geneigd om dit als kritiek op te vatten. Er is een verschil tussen aardig zijn en eerlijk zijn. Daarom is het belangrijk dat er op een respectvolle manier duidelijkheid wordt gegeven. Bij onze trainingen gaan we ook veel naar buiten en doen we oefeningen waar het bijvoorbeeld draait om vertrouwen en communicatie. Binnen vijf minuten zie je het vaak al misgaan in een team. Vervolgens maken we de vertaalslag naar hun praktijksituatie. Het is ook heel mooi om de dynamiek binnen een groep te observeren. Er gebeurt namelijk heel veel, zowel verbaal als non-verbaal.”

Twee wijsheden voor ondernemers

Tot slot zijn we benieuwd of Jan nog tips heeft voor ondernemers. Na goed nagedacht te hebben, komt hij met twee ‘wijsheden’, namelijk: 1. Zorg dat je slim en lui bent
en 2. Als je denkt dat je er bent, begint het pas. “De eerste heb ik van Johan Cruijff ‘geleend’ en is voor leiding­gevenden. Lui betekent in deze context dat je moet kunnen delegeren. Dat geeft namelijk ruimte om slim te zijn zodat je jouw team kan laten floreren. En als alles goed gaat, kun je ook jouw eigen potentie benutten. De tweede is mijn eigen lijfspreuk. Hier zit zoveel energie in, aan de andere kant kan het vermoeiend zijn als je altijd maar bezig bent. Maar ook als je rust neemt om na te denken, ben je bezig met je toekomst om bijvoorbeeld nieuwe plannen te smeden. Waar ben je goed in? Ben je tevreden met wat je nu doet? Waar wil je over een jaar staan? De kunst is om met een glimlach naar je eigen ontwikkeling te kijken.”  

‍