Al jarenlang stijgt het aantal bedrijven in Nederland. De oorzaak? Veel werkenden zeggen hun baan op en beginnen voor zichzelf als zzp’er. In 2013 waren er ongeveer 894.000 zelfstandigen zonder personeel. Een kleine tien jaar later zijn dat er al 1,2 miljoen (CBS). Maar liefst 12 procent van alle werkenden kiest ervoor om zelfstandig ondernemer te worden. Waarom? Volgens het CBS is de belangrijkste reden dat je zelf kunt bepalen hoeveel en wanneer je werkt.

Dat klinkt natuurlijk heerlijk, maar is het ook zo zaligmakend? Zelf hakte ik in de zomer van 2023 de knoop door en begon ik voor mezelf als tekstschrijver en projectmanager. En ja, ik merk zeker dat ik een stuk vrijer ben. Een ochtend geen inspiratie? Dan ga ik toch gewoon even iets anders doen? Interviews vanaf een zonnige bestemming? Waarom niet? In deze tijd van digital nomads kijkt niemand daarvan op. Toch merk ik dat ik die voordelen nog niet écht heb uitgebuit. De praktijk is dat mijn werkdagen toch vaak van 09.00 tot 17.00 uur duren. En ook dat ik niet zo snel die zonnige bestemming boek, omdat mijn partner gewoon iedere dag naar zijn werk fietst.

Geen moment spijt

Maar spijt heb ik zeker niet. Want ik ervaar wel degelijk vrijheid. Waar ik me voorheen weleens schuldig voelde als een verhaal niet direct wilde vlotten, staar ik nu niet meer naar een leeg beeldscherm. Ik geniet even van een wandeling, pak wat zon of lees een boek. Schuldgevoel? Nul. En er is nog een aspect wat ik heerlijk vind. Ik mag zelf kiezen. Natuurlijk zei ik in het begin tegen bijna iedere opdracht ja. Want hoe je van tevoren het zzp-leven ook romantiseert, er moet wel een hypotheek betaald worden. Inmiddels sta ik daar anders in. Want één van mijn drijfveren was: ik wil vooral doen waar ik blij van word. Dat betekent, schrijven over onderwerpen waar ik energie van krijg. Opdrachtgevers vinden die bij mij passen. En precies dan ervaar ik het meeste werkgeluk.

Kiezen voor jezelf

En natuurlijk, er zijn ook genoeg nadelen te noemen. Denk alleen al aan de onzekerheid van inkomen, de nooit verdwijnende administratie en het gemis van collega’s. Daarom moet ondernemen ook bij je passen. Het is niet voor iedereen weggelegd. Hoe anderen daarover denken? Ik vraag het Enschedeër Peter Oosterwijk, eigenaar van Dutch Innovation en al bijna zijn hele leven ondernemer. In december schreef hij een artikel op LinkedIn met de kop: Neem ontslag. “Nee, dat is geen oproep tot massaontslag. Maar wel een oproep aan iedereen om voor jezelf te kiezen. Ik ben wel eens gewezen op het feit dat we allemaal drie grote verslavingen hebben. Alcohol, koolhydraten en salaris. Veel mensen blijven op een werkplek zitten die eigenlijk helemaal niet meer bij ze past, alleen vanwege dat salaris.”

Peter is ervan overtuigd dat veel burn-outs en gerelateerde klachten daarvandaan komen. “Bij sommige bedrijven hebben mensen een ‘goede’ dag gehad als er niet te veel gezeur is geweest. Eigen bijdragen worden amper gewaardeerd. En natuurlijk zijn er ook veel werkgevers waar het wel goed gaat, waar mensen wel kunnen floreren, waar ondernemerschap en eigen ideeën juist worden gestimuleerd. Met kiezen voor jezelf bedoel ik daarom ook dat je soms binnen een bedrijf je eigen functie kunt creëren.” Want ook Peter erkent dat zelfstandig ondernemer worden niet voor iedereen is weggelegd. “De administratie doen, slapeloze nachten over of er wel geld is deze maand. Het is niet alleen maar leuk. Daarom wijs ik mensen er graag op dat je ook ondernemend kunt zijn binnen een organisatie.”

Vooroordelen

Hoewel je dus tegen een beetje uitdaging moet kunnen, is het niet zo dat je als ondernemer heel extravert moet zijn. Volgens Peter is het een groot misverstand. “Als je goed bent in wat je doet, komt het vanzelf. Je hoeft niet per se goed te zijn in sales.” Moet je daadwerkelijk op netwerkborrels visitekaartjes gaan uitdelen? Moet je hoog van de toren blazen wat je allemaal kan? Nee, dus. Peter: “Je start meestal als ondernemer, omdat je denkt dat een andere manier beter werkt. Omdat je iets vanuit een passie doet. Dan weten mensen je vanzelf te vinden.”

Leerschool

Is werkgeluk als zzp’er dan dat je altijd met enorm veel passie aan een klus begint? Als het aan mij ligt niet. Soms is die ene opdracht een enorme leerschool, soms heb je in een opdracht fijne sparringpartners of werk je binnen een bedrijf met creatieve collega’s. En soms levert een opdracht ook simpelweg goed geld op. Laatst las ik ergens de tip dat je iedere nieuwe aanvraag kan beoordelen met de drie P’s. Plezier, poen en prestige of progressie (voor je eigen merk). Iedere opdracht zou aan twee van de drie P’s moeten voldoen. Een mooi streven.

Eigenwijs mogen zijn

Voor Peter is werkgeluk ook eigenwijs mogen zijn. “Samen met vier andere ondernemers openden we deze maand een creatieve broedplaats voor zzp’ers aan de Langestraat in Enschede. Op de deur staat dat hier mensen werken die te eigenwijs zijn om voor een baas te werken. We bieden nu aan acht zzp’ers een plek, zij ‘vochten’ om een tafel. Want op deze manier heb je toch de collega’s die veel zzp’ers missen. In je eentje weet je gewoon niet zoveel. Hier kun je bijvoorbeeld even overleggen als je vastloopt op een offerte.” Misschien is dat uiteindelijk wel wat zzp’ers verbindt. Het werkgeluk zit in de keuze om eigenwijs te zijn. In het op je eigen manier te kunnen doen. In nieuwe samenwerkingen vinden en je netwerk uitbreiden. In de voldoening als je écht iets voor een klant hebt kunnen betekenen. En natuurlijk zijn er genoeg uitdagingen onderweg, maar juist die overwinnen geeft misschien wel het grootste geluk dat er is.